§8 Koniugacja

W zdaniach czasownik jest najczęściej w formie odmienionej. Podmiot określa końcówkę czasownika.

A. czas teraźniejszy

Die Welt, in der ich lebe, ist meinen Eltern fremd. Meine Eltern leben ganz anders.
Rolf verreist öfter mit dem Flugzeug als wir mit der U-Bahn fahren.
Meine Frau fragt gerade, ob es auch Hotels mit Swimming-Pool gibt.
Erinnert ihr euch noch an die Silvesterparty bei Sven?
Du interessierst dich auch für Kultur und suchst eine dauerhafte Beziehung.
Wie nennt man Menschen, die zur Familie gehören?

Czasu teraźniejszego jest używany typowo, kiedy mówi się o teraźniejszości i przyszłości. Jednakże może on być również używany do mówienia o przeszłości. Sprawia to, że historia jest bardziej żywa i ekscytująca.

Neulich schalte ich meinen Computer ein, aber es passiert nichts: Der Bildschirm bleibt schwarz und stellt mir die Frage: "Logon". Ich versuche zu antworten. ...

B. tryb rozkazujący

Hey Mann, reiß dich zusammen!
Meldet euch ganz schnell unter Chiffre 7712.
Freuen Sie sich schon jetzt auf das erste Treffen!

C. czasowniki z rozdzielnym przedrostkiem (akcent na rozdzielnym przedrostku)

Fußreflexzonenmassage regt die Durchblutung an, Schmerzen lassen nach.
Rolf macht einmal im Monat das Fenster auf und wirft fast 1000 Euro hinaus.
An guten Tagen sieht Vergangenes viel positiver aus.
Heute ist Partytime, wir laden alle ein.
Fehlt im Toto dir ein Gewinn, geh nur zu Tante Hedwig hin.
Es wird Zeit, wir nehmen dich jetzt mit.
Der Mythos vom idealen Partner lebt auch heute noch weiter.
Eine seltsame Kraft hielt mich zurück.

D. czasowniki z nierozdzielnym przedrostkiem (akcent na rdzeniu czasownika)

Rolfs Wohnung gefällt uns nicht. Trotzdem besuchen wir ihn manchmal.
Wenn ich meine Oma besuche, erzählt sie mir immer, wie liebevoll Opa sie behandelt hat.
Faust verkauft dem Teufel Mephisto seine Seele und bekommt dafür besondere Fähigkeiten.
Welches Mädchen möchte sich auch verlieben und mit mir das Leben und die Liebe entdecken?
Ein dicker Herr an der Rezeption hatte gerade einen Wutanfall und zerriss Rechnungsformulare.

E. czas teraźniejszy dokonany (haben lub sein + imiesłów bierny)

Czas przeszły prosty i czas teraźniejszy dokonany stosuje się, żeby mówić o przeszłości. Czas teraźniejszy dokonany najczęściej stosuje się w rozmowie, w raportach ustnych i listach osobistych.

Birke hat ihren Weg noch nicht gefunden, auch wenn sie gerade ihren ersten Laden aufgemacht hat.
Inzwischen ist Ute ruhiger und vernünftiger geworden, sie hat sich wohl genug ausgetobt.
Bevor Paula an der Berliner Kunstschule studiert hat, hat sie eine Ausbildung als Lehrerin gemacht.
Ich habe meinem Hausarzt immer vertraut und ihm nie viele Fragen gestellt.
Viele Menschen haben sich jahrelang normalen Therapien unterzogen – ohne Erfolg. Oft haben sie die Hoffnung aufgegeben, wieder gesund zu werden.
Wir haben einige Experten, die sich mit dem Thema Ufos lange beschäftigt haben, ins Studio eingeladen,
Habe ich die Frage richtig verstanden?

imiesłowy czasu przeszłego: formy

Czas przeszły prosty stosuje się częściej niż czas teraźniejszy dokonany:
• formy haben, sein, werden § 9 a
• Formy czasowników modalnych müssen, können, wollen, dürfen, sollen § 10
• Niektóre popularne czasowniki: geben, wissen, brauchen

F. czas przeszły prosty

Czas przeszły prosty i czas teraźniejszy dokonany stosuje się, aby mówić o przeszłości. Czas przeszły prosty wydaje się trochę mniej osobisty i bardziej rzeczowy niż czas teraźniejszy dokonany. Najczęściej używa się go podając wiadomości, w biografiach, w narracji i opowiadaniach.

Auf Wunsch ihrer Familie musste Paula Modersohn-Becker einen "richtigen Brotberuf" erlernen. Deshalb machte die 1876 geborene Dresdnerin zuerst in Bremen eine Ausbildung als Lehrerin, bevor sie an der Berliner Kunstschule studierte. 1901 heiratete Paula Becker den Maler Otto Modersohn. Paula Modersohn-Becker verbrachte viel Zeit im Ausland und fuhr oft nach Paris, um dort künstlerisch zu arbeiten.

czas przeszły prosty: formy

G. czas zaprzeszły

Czas przeszły prosty i czas teraźniejszy dokonany stosuje się do mówienia o przeszłości (= czas przeszły do narracji). Jeżeli chcemy mówić o czymś, co wydarzyło się przed innym zdarzeniem w przeszłości, używamy czasu zaprzeszłego (= spojrzenie wstecz).

Es war damals (= 1989) einfach unvorstellbar, dass die Mauer von heute auf Morgen nicht mehr existieren sollte. Fast 30 Jahre lang hatte sie unser Leben in Berlin geprägt. Die Mauer hatte nicht nur eine Stadt in zwei Hälften geteilt: Sie hatte Familien zerrissen, Ehepaare getrennt und Kontakte zu alten Freunden abgeschnitten – sie ging mitten durch das Herz der Berliner.
Als man die ersten Bilder von der Grenzöffnung im Fernsehen sehen konnte, waren schon Tausende von Berlinern zu den Grenzübergängen losgezogen. Unbeschreibliche Szenen spielten sich am Kontrollpunkt Invalidenstraße ab: Es war eine Stimmung wie auf einem Volksfest. Hier zeigte sich: Niemand hatte sich wirklich mit der Mauer abgefunden.

czas zaprzeszły w zdaniach podrzędnych z bevor, nachdem oraz als§ 5 b) 2

czas zaprzeszły: formy

Czas zaprzeszły tworzy się, łącząc hatt- lub war- + imiesłów czasu przeszłego § 8 e

H. strona bierna

Przy opisie czynności i procesów preferuje się stronę bierną. Osoby wykonujące czynność nie są ważne, są nieznane albo nie istnieją.

Die Akupunktur kommt aus China und wird dort seit mehr als dreitausend Jahren angewendet.
Bei jeder zweiten Behandlung von Schmerzen des Bewegungsapparats wird Akupunktur eingesetzt.
Dazu werden Nadeln in bestimmte Punkte entlang der Meridiane gestochen.
Bei der Aromatherapie werden ätherische Öle aus Blüten, Blättern, Schalen und Hölzern verwendet. Diese Öle werdeninhaliert oder eingerieben und können viele körperliche Beschwerden lindern.

Jeżeli nie jest ważne, kto coś robi, jedynie to, co się dzieje, zdanie w stronie biernej nie musi mieć podmiotu albo może się tylko zaczynać od es. Jednak pierwsza pozycja w zdaniu musi być zawsze zajęta.

Es wird nicht ausgewählt oder überlegt, bevor auf den Einschaltknopf gedrückt wird.
Und dann wird einfach unkonzentriert durch die Programme gezappt.

Można także używać strony biernej, żeby mówić o okolicznościach i rezultatach (= statyczna strona bierna). W tym przypadku używa się sein + imiesłowu biernego, np. Die Diskussion ist beendet. Imiesłów bierny ma taką funkcję jak przymiotnik. § 17 e

Im Heft sind sie dann alphabetisch in drei Rubriken geordnet.
Abends nach der Arbeit sind sie oft gestresst.
Die Diskussion um die Fernsehzukunft in Deutschland ist noch nicht beendet.

strona bierna: formy

Stronę bierną tworzy się, używając werden + form imiesłowu biernego § 8 e + § 8 f + § 8 g + § 8 i + § 9 a

Czas przeszły prosty tworzy się, łącząc formę czasu przeszłego werden (wurd-) + imiesłów czasu przeszłego:
Es war eine stille, mondlose Nacht. Plötzlich wurde mein Fenster von einem Luftzug aufgestoßen.
Alle Objekte, die mir angeboten wurden, waren entweder zu teuer oder zu weit draußen.

Czas teraźniejszy dokonany tworzy się, łącząc formę czasu teraźniejszego sein + imiesłów czasu przeszłego + worden.
Der Tod des öffentlich-rechtlichen Rundfunks, der von einigen vorausgesagt worden ist, ist nicht eingetreten.

Czas pluperfect, używając czasu przeszłego prostego od sein + imiesłów bierny + worden.
Bis 1984 waren Fernsehprogramme nur vom öffentlich-rechtlichen Rundfunk angeboten worden.

Czas przyszły I tworzy się, używając czasu teraźniejszego od werden + imiesłowu biernego + werden.
Bald wird abends vielleicht nicht mehr automatisch der Fernseher eingeschaltet werden, sondern der Computer.

strona bierna z czasownikami modalnymi    § 4

strona bierna w zdaniach podrzędnych    § 5 b

I. czas przyszły I

W języku niemieckim o przyszłości często mówi się z użyciem czasu teraźniejszego i odpowiedniego znacznika czasowego (in fünf Minuten, heute Abend, um 8 Uhr, morgen, in einer Woche, nächstes Jahr, im Jahr 2050 ...).

Ein Sturmtief bei Schottland bestimmt morgen das Wetter in Deutschland.
Nächstes Jahr wollen wir neben meinen Eltern bauen.

Czas przyszły I używany jest najczęściej w oficjalnych sytuacjach oraz w tekstach pisanych dla wyrażenia planów, przewidywań i obietnic.

Im Jahr 2025 werden mehr als 8 Milliarden Menschen auf der Erde leben.
Die FDP wird den Einzug in den Bundestag vermutlich nicht schaffen.
Wenn Sie uns wählen, dann wird es in Deutschland bald keine Arbeitslosen mehr geben.
Sie werden beruflich einen Riesenschritt nach vorn machen. Wer noch Single ist, der wird heute vielleicht seine große Liebe treffen.
Es ist nicht vorstellbar, dass es in 20 Jahren denkende Roboter gebenwird, aber wir werden mit elektronischen Geräten in einer primitiven Sprache sprechenkönnen.

czas przyszły I: formy

Czas przyszły tworzy się, używając czasownika werden + form bezokolicznika § 9 a

czas przyszły I z czasownikami modalnymi    § 4

czas przyszły I w zdaniach podrzędnych    § 5 b

J. Tryb łączący (Konjunktiv II)

1. Tryb łączący - subjunctive (konjunktiv II) jest często używany do wyrażania życzeń, marzeń oraz fantazji:

Was würden Sie in Leipzig tun?
Ich würde in Auerbachs Keller gehen.
Ich würde ins Neue Gewandhaus gehen. Ich höre nämlich gern Musik.
Ich würde etwas ganz anderes machen ...
Welche Wohnung würdest du nehmen?
Ich würde die Wohnung in Uni-Nähe nehmen, weil in Studentenvierteln immer was los ist.
Ich würde gerne auf einem Bauernhof wohnen, weil ich gern Tiere um mich habe.
Welche Stadt würden Sie gern einmal besuchen? Was würden Sie dort ansehen?
Solchen Gästen würde ich gern mal die Meinung sagen, aber ich muss sie alle freundlich behandeln.
Ohne dich, liebe Gaby, würde die Geschichte des Waldhofs anders aussehen.

Tryb łączący wskazuje, że coś nie jest prawdziwe.

Zdania z wenn są często używane do wyrażania marzeń, fantazji lub niespełnionych życzeń.

Und wenn ich Lust auf Spaghetti hätte, müsste meine Mutter das kochen.
Wie wunderbar das wäre, wenn ich immer weiter schauen könnte.
Wenn ich wenigstens Klavier spielen könnte.
Ach, wenn doch nur endlich Frieden und Freiheit überall auf der Welt wäre!

Nierealne życzenia można również zawrzeć w “zdaniach wyrażających życzenie” bez wenn. Czasownik jest w nich na pierwszej pozycji.

Könnte ich wenigstens Klavier spielen!
Wäre doch endlich Frieden und Freiheit überall auf der Welt.

Do nierealnych porównań używa się als ob i trybu łączącego.

Und ich würde wunderschön singen, als ob ich nie etwas getrunken hätte.
Du tust ja gerade so, als ob ich nie Spaghetti machen würde.
Du trainierst so, als ob du an der Olympiade teilnehmen wolltest.

2. Trybu łączącego można również używać do uprzejmych sugestii i próśb:

Wir könnten doch zur Modemesse gehen.
Ich würde lieber die Auto Mobil International besuchen.
Und abends sollten wir unbedingt in Auerbachs Keller essen gehen.

tryb łączący (Konjunktiv II): formy

teraźniejszość
czasowniki regularne:
Tryb łączący (subjunctive) oraz czas przeszły prosty używają tych samych form. Z tego powodu alternatywne würde + bezokolicznik jest prawie zawsze używane, np. er machte er würde machen.

Ich glaube, er würde erst einmal eine Schiffsreise rund um die Welt machen.
Ich würde gern einmal mit Boris Becker Tennis spielen.

nieregularne (mocne) czasowniki:    § 9 a
Tryb łączący (subjunctive) oraz czas przeszły prosty używają tych samych form. Ale: Często występują samogłoski z przegłosem i zawsze końcówki -e dla pierwszej i trzeciej osoby liczby pojedynczej, np. ich kam ich käme, sie/er/es ging sie/er/es ginge.
“Oryginalne formy” trybu łączącego stosuje się zawsze z haben oraz sein, z czasownikami modalnymi i często z pewnymi innymi czasownikami nieregularnymi.

Eine Villa wäre nicht schlecht, doch mir sind auch zwei Zimmer recht.
Es wäre schön, wenn ihr was zu essen oder zu trinken mitbringen könntet.
Wir hätten gerne noch einige nähere Informationen.
So eine Wohnung müsste man haben!
Wie könnte die Geschichte weitergehen? Erzählen Sie.
Alkohol wird in der Regel da getrunken, wo ich mich so wenig wie möglich aufhalten sollte: auf Partys.
Das fände ich toll.
Wenn das ginge, würde ich ...

Dla większości czasowników nieregularnych używa się jednak alternatywnej formy würde + bezokolicznik - jak dla regularnych czasowników.

przeszłość
Tryb łączący tworzy się w czasie przeszłym poprzez połączenie trybu łączącego haben lub sein i imiesłowu czasu przeszłego czasownika.

Ach, hätte ich doch als Kind gelernt, Saxofon zu spielen.
Das Pfeifen der Bomben wäre lauter gewesen als die Klänge schwarzer und weißer Tasten.
... und beinahe wäre ich in meinen früheren Beruf zurückgegangen.
Sie hätten keinen Schaden genommen.
Was wäre ohne sie aus mir geworden?