§13 Deklinacja rodzajników i rzeczowników

Poznałeś już rodzajniki określone, nieokreślone i przeczące (die/der/das - eine/ein - keine/kein), , zaimki pytajne określone i nieokreślone (welch-, was für ein-) oraz końcówki deklinacyjne w mianowniku, bierniku i celowniku.

Die Wohnung hat einfach keinen Stil.
Ich habe kein Kind, kein Tier, keine Gitarre und kein Klavier.
1970 bekam ich den Auftrag, die Bilder für ein Kinderbuch zu malen.
Sie geben für einen Freund, dem Sie bei der Partnersuche helfen wollen, eine Kontaktanzeige auf.
Aromatherapie wird von den Kassen in der Regel nicht bezahlt.

dopełniacz

Dopełniacz sprawia, że zdania są dokładniejsze. Najczęściej przynależy do rzeczownika i jest często stosowany w języku pisanym (np. w słowniku – wyjaśnienie).

Wskaźnikami dopełniacza jest końcówka -r; dla liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego i wszystkich rzeczowników w liczbie mnogiej oraz -s dla rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej.

rodzaj żeński
Der Auf Wunsch der Familie musste Paula einen richtigen "Brotberuf" erlernen.
Als Mitglied der Polizei sollte man Teamgeist haben.
einer, meiner Ein Auftrag ist die Bestellung einer Ware oder einer Arbeit.
Ein weiterer Höhepunkt ihrerKarriere: …
rodzaj męski
Des Ich mag nicht, dass wir uns nur wegen des Geburtstags treffen.
Der Beruf des Reiseleiters ist kein anerkannter Ausbildungsberuf.
eines, meines Dabei spielt die Persönlichkeit eines Menschen eine große Rolle.
Sogar wenn wir die größte Packung eines (viel zu) teuren Duftes kauften, …
rodzaj nijaki
Des Du bist trotz des Chemiestudiums in deinem tiefsten Inneren ein Künstler.
Aber ein Wandel des Berufsbildes ist erkennbar.
eines, meines Eine Grenze ist der Eingang und Ausgang eines Landes.
Die 36-Jährige hat zu Beginn ihres Berufslebens in einer Parfümerie … gelernt.
liczba mnoga
Der Über ein Drittel der Menschen in Deutschland lebt heute allein.
Polizisten sollen für die Sicherheit der Bürger sorgen.
Meiner  

Rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej prawie zawsze mają w dopełniaczu końcówkę -(e)s .
Są jednak wyjątki, takie jak: des Menschen (= słaba deklinacja, zobacz poniżej).

alternatywa dla dopełniacza

Jeżeli rzeczownik pojawia się bez rodzajnika, stosuje się wtedy alternatywnie von + celownik:

In Leitungspositionen planen und koordinieren sie die Einsätze von Schutzpolizei und Kripo.
Die Suche nach Fehlern, die Reparatur von Schäden und der Austausch von Teilen – das sind die Aufgaben des Kfz-Mechanikers.
Das gilt sowohl für die Erledigung von Aufgaben als auch für die Organisation des Arbeitsplatzes.
Anders ist die Entwicklung von Leistung nicht möglich.

dopełniacz z nazwami własnymi osób

Dopełniacz używany z nazwami własnymi osób często wyraża przynależność: Rolfs Wohnung = die Wohnung von Rolf, Gabrieles Talent = das Talent von Gabriele. Pojawia się on przed rzeczownikiem, którego dotyczy.
Kiedy używa się imienia i nazwiska, wtedy -s dodaje się tylko do nazwiska: Gabriele Ostners Talent.
Inne rzeczowniki łączy się za pomocą przyimka von: das Talent von Gabriele.

2. Dopełniacza często używa się w następujących wyrażeniach:
im Laufe (der Zeit/des Tages/der Woche …)
am Anfang/in der Mitte/am Ende (des Jahres/seiner Ausbildung …)
ein Teil/zehn Prozent/ein Drittel/die Hälfte (der Deutschen/des Geldes …)
die schönste Zeit (des Jahres/meines Lebens …)
der dickste Mann (der Welt/Europas …)

Przyimki z dopełniaczem:    § 19

Przyimki z dopełniaczem: wegen, trotz, während, innerhalb, außerhalb, unterhalb.

Das Privatleben mit Partner und Freunden kommt wegen der vielen Reisen häufig zu kurz.
…, dass die Jugendlichen ihre Aufgaben erledigen, und zwar trotz Schwierigkeiten und ohne dauernde Überwachung und Kontrolle.
Schon während der Lehrzeit sind seine Fähigkeiten und Kenntnisse im Freundeskreis oft sehr gefragt.
Polizisten haben als Beamte innerhalb des Staatsdienstes einen sicheren Arbeitsplatz.
Außerhalb des Staatsdienstes können Polizisten als Detektive arbeiten.
Unterhalb des Blechs, bei Motor, Vergaser und Auspuff beginnt seine Welt.

słaba deklinacja

Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego podlegają słabej deklinacji. We wszystkich przypadkach oprócz mianownika liczby pojedynczej zawsze mają końcówkę -n lub -en .

  mianownik biernik celownik dopełniacz
liczba pojedyncza der/ein Mensch den/einen Menschen dem/einem Menschen des/eines Menschen
der/ein Nachbar den/einen Nachbarn dem/einem Nachbarn des/eines Nachbarn
liczba mnoga die/– Menschen die/– Menschen den/– Menschen der/– Menschen
die/– Nachbarn die/– Nachbarn den/– Nachbarn der/– Nachbarn

Rzeczowniki, które odmieniają się według słabej deklinacji, często odnoszą się do ludzi - najczęściej do nazw zawodów (der Pädagoge, Polizist ...) i narodowości (der Deutsche, Pole, Türke ...) – , jak również do zwierząt (der Elefant, Löwe ...).
Należy się ich uczyć osobno. Jest jednak kilka końcówek, które wskazują, że rzeczownik będzie prawdopodobnie należeć do słabej deklinacji: -ist, -ent/-ant, -e.

Wir besuchen den 30-jährigen Pädagogen in seiner kleinen Wohnung.
Er besucht regelmäßig den Nachbarn und benutzt dessen Spülmaschine.
Eine unserer Teilnehmerinnen hilft älteren Menschen beim Friedhofsbesuch.
Es gibt viele Dirigenten, die ehrenamtlich arbeiten.
Damals wurde sie von Fürsten und Adligen gemacht.

Rzeczowniki podlegające słabej deklinacji obejmują
osoby
der Mensch, Nachbar, Bauer, Fürst, Student, Dirigent, Assistent, Journalist, Polizist
der Junge, Adlige, Beamte, Angestellte, Experte, Pädagoge
der Deutsche, Pole, Franzose, Chinese, Türke

zwierzęta:
Elefant, Löwe, Affe, Hase

Niektóre rzeczowniki podlegające słabej deklinacji mają końcówkę -ns w dopełniaczu liczby pojedynczej, np. der Friede - des Friedens, der Gedanke - des Gedankens, der Glaube - des Glaubens, der Name - des Namens, der Wille - des Willens.

Gramatyka
§1 Zdania oznajmujące
§2 Pytania
§3 Zdania w trybie rozkazującym
§4 Model zdania
§5 Zdania złożone
§6 Elementy składowe zdania
§7 Czasowniki i modele czasowników
§8 Koniugacja
§9 Czasowniki nieregularne
Czasowniki modalne
§11 Rodzajniki i rzeczowniki
§12 Liczba mnoga rzeczowników
§13 Deklinacja
§14 Zaimki dzierżawcze
§15 Wyrazy zastępujące rodzajniki
§16 Zaimki
§17 Przymiotniki i przysłówki
§18 Liczebniki
§19 Przyimki
§20 Przysłówki
§21 Partykuły modalne
§22 Spójniki
§23 Wyrazy złożone
§24 Przedrostki i przyrostki
§25 Negacja
§26 Słowa referencyjne
§27 Krótkie zdania
Czasowniki mocne i nieregularne
§1 Zdanie oznajmujące
§2 Pytania
§3 Zdanie rozkazujące
§4 Związki czasownikowe
§5 Zdania złożone
§6 Części zdań
§7 Czasowniki i ich dopełnienia
§8 Koniugacja
§9 Czasowniki nieregularne
§10 Czasowniki modalne
§11 Rodzajniki i rzeczowniki
§12 Liczba mnoga rzeczowników
§13 Deklinacja rodzajników i rzeczowników
§14 Zaimek dzierżawczy
§15 Zaimki wskazujące, przeczenia i wyrazy zamienne
§16 Zaimki
§17 Przymiotniki
§18 Liczebniki
§19 Przyimki
§20 Przysłówki
§21 Partykuły
§22 Spójniki
§23 Wyrazy złożone
§24 Przedrostki i przyrostki
§25 Negacja
§26 Słowa referencyjne
§27 Krótkie zdania
Czasowniki mocne i nieregularne
Gramatyka 3
§1 Zdanie oznajmujące
§2 Pytania
§3 Zdanie rozkazujące
§4 Związki czasownikowe
§5 Zdania złożone
§6 Części zdań
§7 Czasowniki i ich dopełnienia
Grupy wyrazów
§8 Koniugacja
§9 Czasowniki nieregularne
§10 Czasowniki modalne
Rzeczowniki, przymiotniki, zaimki i liczebniki
§11 Rodzajniki i rzeczowniki
§12 Liczba mnoga rzeczowników
§13 Deklinacja rodzajników i rzeczowników
§14 Zaimek dzierżawczy
§15 Zaimki wskazujące, przeczenia i wyrazy zamienne
§16 Zaimki
§17 Przymiotniki
§18 Liczebniki
§19 Przyimki
§20 Przysłówki
§21 Partykuły
§22 Spójniki
§23 Wyrazy złożone
§24 Przedrostki i przyrostki
§25 Negacja
§26 Słowa referencyjne
§27 Krótkie zdania
Czasowniki mocne i nieregularne
Lekcja 1
Lekcja 2
Lekcja 3
Lekcja 4
Lekcja 5
Lekcja 7
Lekcja 8
Lekcja 9
Lekcja 10
Lekcja 11
Lekcja 1
Lekcja 2
Lekcja 3
Lekcja 4
Lekcja 5
Lekcja 7
Lekcja 8
Lekcja 9
Lekcja 10
Lekcja 11
Lekcja 1
Lekcja 2
Lekcja 3
Lekcja 4
Lekcja 5