§24 Przedrostki i przyrostki

Można tworzyć nowe słowa, używając przedrostków i przyrostków.

A. Słowotwórstwo za pomocą przyrostków

-isch, -lich, -ig dla przymiotników

energisch, telefonisch, italienisch ...
beruflich, herzlich, stündlich, persönlich ...
geduldig, ruhig, traurig, vernünftig ...

-los, -frei, -arm, -voll, -reich dla przymiotników

Przyrostki -los oraz -frei oznaczają "bez-" oraz “nie-”. Jednakże, nie można ich stosować zamiennie. Tzn. na przykład fantasielos, , ale rezeptfrei:

arbeitslos, herzlos, sprachlos ...
alkoholfrei, niederschlagsfrei ...

Przyrostek -arm oznacza "biedny/o małej ilości".
fantasiearm, kontaktarm

Przyrostek -voll oznacza “pełny” tzn. "z wieloma"; przyrostek -reich oznacza "z wieloma/bardzo":
wertvoll, liebevoll, sinnvoll ...
erfolgreich, umfangreich ...

Czasami zachodzą drobne zmiany w rzeczownikach: e na końcu wyrazu jest usunięte: Sprache - sprachlos, Hilfe - hilfreich; , używana jest liczba mnoga: Grenze - grenzenlos, Gebühr - gebührenfrei; lub wstawiane jest -s : Rücksicht - rücksichtslos, Tradition - traditionsreich.

-in dla form rodzaju żeńskiego w nazwach zawodów i narodowości

der Makler - die Maklerin, der Vermieter - die Vermieterin, der Optiker - die Optikerin

-heit, -ung, -keit, -tät, -ion, -ie, -ei dla rzeczowników
Rzeczowniki z tymi końcówkami są zawsze rodzaju żeńskiego. Liczbę mnogą tworzy się, używając -(e)n. (Ale: nie wszystkie rzeczowniki mają liczbę mnogą, na przykład die Offenheiten, die Ehrlichkeiten.)

die Offenheit, die Zufriedenheit, die Persönlichkeit, die Ehrlichkeit, die Aktivität, die Sensibilität, die Kaution, die Infektion, die Biografie, die Fotografie, die Bäckerei, die Wäscherei, die Konditorei, die Freundschaft, die Mannschaft, die Wissenschaft ...

Rzeczowniki z końcówką -schaft oznaczają związek pomiędzy ludźmi, na przykład Bekanntschaft, lub grupą ludzi, na przykład Gemeinschaft.

B. Słowotwórstwo za pomocą przedrostków

un- jako przeczenie

ordentlich - unordentlich (= nicht ordentlich)
anständig - unanständig (= nicht anständig)

Ge-, Be-, Ver-, Er- dla rzeczowników (z wykorzystaniem rdzenia czasownikowego)

der Gedanke, das Gespräch, das Gesicht, die Besichtigung, die Besprechung, der Besuch, das Versprechen, das Verhalten, die Versuchung, der Erzähler ...