§8 Koniugacja
Czasowniki w słownikach podawane są w formie bezokolicznika: kommen, trinken, wohnen, besuchen, kennen, studieren, … Należy je odmienić w zdaniach. Końcówki fleksyjne muszą być zgodne z podmiotem – Podmiot wyznacza końcówkę fleksyjną.
A. Czas Teraźniejszy
Ich | komme | aus Mexiko. |
Wie lange | wohnst | du schon hier? |
Vera | wohnt | in Köln. |
Nikos | studiert | Informatik. |
Es | klingelt | an der Wohnungstür. |
Wie | schreibt | man das? |
Wir | bezahlen | mit Scheck. |
Heute | bekommt | ihr keine Süßigkeiten. |
Andrea und Petra | arbeiten | auch bei TransFair. |
Woher | kommen | Sie? |
Liczba pojedyncza: | Przyrostek | |
pierwsza osoba | ich | …-e |
druga osoba | du | …-st *) |
trzecia osoba |
sie
er es man | …-t |
Liczba mnoga: | ||
pierwsza osoba | wir | …-en |
druga osoba | ihr | …-t *) |
trzecia osoba | sie | …-en |
Formalny sposób zwracania się do kogoś | ||
(l.poj + l. mn.) | Sie | …-en *) |
*)
du lub ihr użycie
– używane są przez dorosłych, kiedy mówią do dzieci lub nastolatków (do około 16 roku życia)
– studenci i młodzi ludzie między sobą
– w rodzinie
– wśród dobrych przyjaciół
– czasami także pośród kolegów
Sie
- zwykle używa się formalnego sposobu zwracania się do kogoś Sie.
W niektórych czasownikach dodaje się literę “e” pomiędzy czasownikiem a końcówką, na przykład: | |||
du | arbei t | e | st |
die/der/das | kos t | e | t |
ihr | fin d | e | t |
W niektórych czasownikach nie używa się litery “s” w drugiej osobie liczbie pojedynczej, na przykład: | ||
du | tan z |
|
du | hei ß |
|
du | i ss |
|
B.
Koniugacja w zdaniach z trybem rozkazującym
§
3
Tryb rozkazujący (prośby, rady, polecenia) używany jest w drugiej osobie liczby pojedynczej i mnogiej oraz przy formalnym sposobie zwracania się do kogoś.
Liczba pojedyncza: | Liczba mnoga: | ||
Mówienie "du" (ty): | geben | Gib mir einen Tipp! | Gebt mir doch mal einen Tipp! |
fragen | Frag doch den Verkäufer! | Fragt doch die Lehrerin! | |
kaufen | Kauf ihr doch Blumen! | Kauft ihr doch Blumen! | |
Forma grzecznościowa: | Geben Sie mir doch mal einen Tipp! | Fragen Sie doch den Verkäufer. |
C. Czasowniki z rozłącznymi przedrostkami
Większość czasowników istnieje także w kombinacji z przedrostkami: np. schlafen – einschlafen, stehen – aufstehen, holen – abholen. Przedrostki te zmieniają znaczenie czasownika. Są one akcentowane: einschlafen, aufstehen, abholen. Są rozłączne: Występują one w zdaniu na ostatnim miejscu. § 4 b
Sarah schläft zwischendurch ein.
Frau Jansen steht um halb sieben auf.
Frau Jansen holt Hanna von der Vorschule ab.
D. Czasowniki z nierozłącznymi przedrostkami
Niektóre przedrostki nie mogą być rozdzielone od czasownika: (be-, ge-, emp-, ent-, er-, ver-, zer- ) np.: beraten, erzählen, gehören, verlassen. Przedrostki, których nie można rozdzielić, nie są akcentowane. Akcent w wyrazie pada na rdzeń czasownika: beraten, erzählen, gehören, verlassen.
Wir beraten Sie gern.
Das Wochenende gehört Ihnen.
Thomas verlässt um 7.45 Uhr das Haus.
Beim Mittagessen erzählen die Kinder von der Schule.
E. Czas przeszły: Perfekt
Czas perfekt jest używany w języku niemieckim, kiedy podajemy dowód (ustny lub pisemny) na coś, co wydarzyło się w przeszłości. Perfekt jest używany z odmienionymi formami czasowników posiłkowych haben lub sein oraz imiesłowem biernym.

Unsere Weltreise hat gut begonnen.
In Frankfurt sind wir mit Verspätung abgeflogen.
Formy imiesłowu biernego:
czasowniki regularne | nieregularne (mocne) czasowniki | ||
-t | -en | ||
machen | gemacht | fliegen | (ist) geflogen |
suchen | gesucht | schlafen | geschlafen |
warten | gewartet | bleiben | (ist) geblieben |
“Ge” wstawia się pomiędzy przedrostkiem a czasownikiem dla czasowników z rozłącznymi przedrostkami. | |||
abholen | abgeholt | einladen | eingeladen |
einkaufen | eingekauft | aufstehen | (ist) aufgestanden |
aufwachen | aufgewacht | kaputtgehen | (ist) kaputtgegangen |
Czasowniki z nierozłącznymi przyrostkami nie łączą się z - “ge” | |||
besuchen | besucht | beginnen | begonnen |
erzählen | erzählt | erscheinen | erschienen |
verpassen | verpasst | vergessen | vergessen |
Czasowniki zakończone na -ieren także nie przymują “ge” . | |||
telefonieren | telefoniert | ||
reparieren | repariert | ||
passieren | (ist) passiert |
Haben or sein?
Większość czasowników tworzy czas Perfect z haben, , ale istnieją takie, które w czasie Perfect wymagają sein. Są to czasowniki wyrażające ruch, czasowniki wyrażające zmianę stanu oraz czasowniki sein oraz bleiben:
fahren, fliegen, gehen | Ort à Ort: | |
Wir sind von Frankfurt nach Bangkok geflogen. | ||
einschlafen, aufwachen | Zustand à Zustand | |
Ralph ist im Hotel sofort eingeschlafen und zu spät aufgewacht. |
Wir sind zwei Tage auf Hawaii gewesen.
Ralph ist im Hotel geblieben.